تحلیل و توزیع فضایی میزان بروز بیماری تب مالت در مناطق شهری و روستایی (مطالعه موردی استان ایلام) | ||
| فصلنامه علمی توسعه پایدار محیط جغرافیایی | ||
| دوره 4، شماره 7، بهمن 1401، صفحه 15-31 اصل مقاله (1.79 M) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.52547/sdge.4.7.15 | ||
| نویسندگان | ||
| سعید امانپور1؛ هوشنگ مرادی* 2 | ||
| 1دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران | ||
| 2دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران. | ||
| چکیده | ||
| چکیده مبسوط: پیشینه و هدف: با توجه به اهمیت کلیدی عامل مکان، در تفسیر پدیدههای مختلف، بحث دادهکاوی مکانی مطرح است. در حوزه توزیع فضایی و پراکندگی جغرافیایی بروز بیماری تب مالت، برخی از مهم‌ترین پژوهشهای انجام شده عبارت‌اند از: عباسی و همکاران (1399) در مطالعهای به کاوش قوانین وابستگی وقوع تب مالت در انسان با استفاده از دادهکاوی ویژگیهای مکانی پرداختند. نتایج پژوهش نشان میدهد که عوامل دما و ارتفاع دارای تأثیرات بیشتری در قوانین کشف شده بودهاند، به‌گونه‌ای که مناطق دارای دمای زیادتر و ارتفاع پایینتر نسبت به دیگر مناطق، شامل افراد بیمار بیشتری بودهاند. آزاد خانی و همکاران (2018) در تحقیقی به تحلیل فضایی و زمانی بروز بروسلوز در ایران از سال 1390 تا 1394 با استفاده از GIS پرداختند، نتایج این تحقیق بیانگر این است که میزان بروز بیماری از یک‌روند خطی پیروی نمی‌کند (p <0.001) بیشترین و کمترین میزان بروز بیماری در اواسط تابستان و همچنین زمستان بوده است. رِن و همکاران (2013) خوشههای مکانی و زمانی بروز بیماری بروسلوز برای کشور اِکوادور موردبررسی قرارگرفته دادهاند. در این تحقیق خوشههای معنادار مکانی- زمانی در ارتفاعات شمال و جنوب و بخشهای آمازونی اِکوادور یافت شد. عبدالله یو و همکاران (2012) در مطالعهای به تجزیه‌وتحلیل توزیع زمانی و مکانی تب مالت انسانی در آذربایجان طی سالهای 1995 تا 2009 با استفاده از آمار فضایی و زمانی - مکانی پرداختند. هدف از تحقیق حاضر بررسی خود همبستگی و الگوی مکانی بیماری، شناسایی مناطق پُرخطر و خوشههای بیماری و بررسی تغییرات الگوی مکانی بیماری در گذر زمان میباشد. مواد و روش‌ها: در این پژوهش با تحلیلهای فضایی و دادهکاوی مکانی، به تحلیل پراکندگی جغرافیایی ارتباط بین شیوع بیماری تب مالت در انسان با پارامترهای محیطی مانند دما، رطوبت، فشار، بارش در روستاها و شهرهای استان ایلام پرداخته شده است. جامعه آماری این تحقیق افراد مبتلا به تب مالت طی سالهای (1400 - 1394) در استان ایلام است. دادههای مکانی از شرایط محیطی (دما، رطوبت، بارندگی و فشار) در منطقه مورد مطالعه از سازمان هواشناسی استان ایلام اخذ گردید. یافته ها و بحث: در مناطق شهری استان، بیشترین میزان تراکم مبتلایان به بیماری تب مالت در شهرستان ایلام و کمترین آن در شهرستان ملکشاهی وجود دارد. در نواحی روستایی بیشترین میزان تراکم مبتلایان به بیماری تب مالت در نواحی شمالغربی استان، شهرستان شیروانچرداول و کمترین آن هم نیز در شهرستان ملکشاهی اتفاق افتاده است. در این مطالعه موارد بروز بروسلوز (تب مالت) برای دوره شش‌ساله تعداد 735 بیمار ثبت‌شده است. در این بین، موارد بیماری در روستا نسبت به شهر در همه سال‌ها به طور چشمگیری بیشتر بوده است. کمترین موارد بیماری در سال 1395 و بیشترین موارد بروز بیماری در سال 1399 مشاهده شده است که از این میزان بیشترین فراوانی متعلق به مردان با (3/56) و کمترین میزان متعلق به زنان با (7/43) میباشد. بیشترین میزان تراکم بیماریها که به‌صورت لکه داغ نشان داده‌شده در بخشهای شمالی و غربی استان است. هرچند در بعضی از شهرستانهای جنوبی استان میزان تراکم بیماریهای موردمطالعه بالابود ولی در نقشه نهایی به‌صورت لکه داغ نشان داده نشد. نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از این تحقیق بیانگر آن است که توزیع فضایی بیماری طی دورهی آماری مورد مطالعه در شاخص آمارهی موران نشان‌دهنده‌ی خوشهای بودن توزیع جغرافیایی بیماری تب مالت در نواحی استان است. همچنین تحلیل و پراکندگی فضایی لکههای داغ در خصوص تعداد مبتلایان به این نوع بیماری نشان داد که شهرستانهای شمالی استان به‌عنوان مناطق با جمعیت روستایی و شهری بالا، در خوشههای داغ و شهرستانهای غربی به‌عنوان مناطق با جمعیت روستایی و شهری کمتر، در خوشههای سرد قرار دارند. یافته‌های به دست آمده نشان‌دهنده وجود ارتباط بین بروز بیماری تب مالت با دما، بارش و...، شغل بیمار، سابقه تماس با دام و نوع مکان (شهری- روستایی بودن) است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اقتصادی-اجتماعی؛ ایلام؛ پایگاه؛ تب مالت؛ جغرافیای پزشکی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Spatial analysis and distribution of brucellosis in urban and rural areas )Case study of ilam province) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| saeid amanpour1؛ hoshang moradi2 | ||
| 1Associate Professor of Geography and Urban Planning, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz , Iran | ||
| 2Ph. D. student of geography and urban planning, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Extended Abstract Background and purpose Considering the critical importance of the location factor in the interpretation of various phenomena, the discussion of spatial data mining is relevant. The spatial and geographical distribution of Brucellosis incidence, some of the most important studies are as follows: Abbasi et al. (2019) explored the dependence laws of Brucellosis occurrence in humans using data mining of spatial features. The research results show that temperature and altitude factors had more effects on the discovered laws; hence, areas with higher temperatures and lower altitudes than other areas included more sick people. Azad Khani et al. (2018) analyzed Brucellosis's spatial and temporal analysis in Iran from 2011 to 2015 using GIS. The results of this study indicate that the incidence of the disease does not follow a linear process (P <0.001) was the highest and lowest incidence of disease in mid-summer and winter. Ren et al. (2013) examined Brucellosis's spatial and time clusters in Ecuador. This study found meaningful spatial clusters in the north and south highlands and the Amazon parts of Ecuador. Finally, Abdullah Yu et al. (2012), in a study, analyzed the temporal and spatial distribution of human Brucellosis in Azerbaijan from 1995 to 2009 using spatial and temporal statistics. Materials and Methods In this research, with spatial analysis and spatial data mining, to the analysis of geographic dispersion, the relationship between the prevalence of Brucellosis in humans with environmental parameters such as temperature, humidity, pressure, and precipitation in the villages and cities of Ilam province has been discussed. The statistical population of this research is people suffering from Malt fever during the years (2015-2021) in Ilam province. Spatial data were obtained from climatic conditions (temperature, humidity, rainfall, and pressure) in the study area of the Ilam meteorological organization. Findings and discussion In the province's urban areas, the highest density of Brucellosis patients is found in Ilam city and the lowest in Malekshahi. In the meantime, the disease cases in the village have been significantly higher than in the city in all years. The lowest number of cases of the disease was observed in 2016, and the highest number of cases was observed in 2022, of which the highest frequency belongs to men (56.3), and the lowest number belongs to women (43.7). The highest density of diseases shown as a hot spot is in the northern and western parts of the province; although in some southern cities of the province, the density of the studied diseases was high, it was not shown as a hot spot in the final map. Conclusion The results of this research indicate that the spatial distribution of the disease during the studied statistical period in Moran's statistical index indicates the clustering of the geographical distribution of Brucellosis in the province. Also, the analysis and spatial distribution of hot spots showed the number of people suffering from this type of disease that the northern counties of the province as areas with high rural and urban populations, are in hot clusters, and the western counties as areas with less rural and urban population are in cold clusters. The findings show a relationship between the incidence of Brucellosis with temperature, precipitation, etc., the patient's occupation, the history of contact with livestock, and the type of place (urban-rural). | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Socio-economic, Ilam, Situation, Brucellosis, Medical geography | ||
| مراجع | ||
|
بابازاده، ت.، 1393 . اثربخشی مداخله آموزشی مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی جهت توانمندسازی دامداران در برابر رفتارهای پرخطر تب مالت، آموزش و سلامت جامعه، 1 ( 3 ،) 12-19 . https://www.sid.ir/en/Journal/ViewPaper.aspx?ID=462292. - حاتمی، ح.، 1388 . اپیدمیولوژی بروسلوز، دومین کنگره ملی بروسلوز ایران، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، 13 - 36 . https://ph.sbmu.ac.ir/uploads/09_08BRUCELLOSIS.pdf. - خبرگزاری ایرنا، ایلام، 1394 . - زینعلی، م.، شیرزادی، م. و حاج رسولی ها، ح.، 1392 . راهنمای کشوری کنترل بروسلوز، ایران، تهران: انتشارات راز نهان، 34 ( 1 ،) 69-63 . - رییس السادات، ع. و نبوی، م.، 1392 . شناخت تب مالت برای همه افراد، ویرایش 1 تهران: اندیشمند. - رحیمی، د.، کاظمی، آ. و برتیان، ع.، 1392 . تعیین مناطق در معرض خطر بیماریهای مشترک بین انسان و دام، برنامهریزی فضایی، 3 ( 1 ،) 130-117 . https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=212588 - عباسی، م.، کریمی پور، ف. و قلی پور، س.، 1399 . کاوش قوانین وابستگی وقوع تب مالت در انسان با استفاده از دادهکاوی ویژگیهای مکانی، تصویر سلامت، 11 ( 1 ،) 20-30 . https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=494878 . - عباسی، پ.، کیاورز مقدم، م. و عباسی، م.، 1397 . تحلیل مکانی و شناسایی مناطق پرخطر بیماری بروسلوز انسانی با استفاده از روشهای اندازهگیری خود همبستگی مکانی، انفورماتیک سلامت و زیست پزشکی، 5 ( 3 ،) 350-348 . http://jhbmi.ir/article-1-317-fa.html - عسگری، ع.، 1390 . تحلیلهای آمار فضایی با « ARCGIS انتشارات سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات ،» شهرداری تهران، 1 ، 111 - 115 . - قائد امینی اسدآبادی، ر.، توفیقی، ش.، قائدامینی، ر.، عزیزیان، ف.، عامریون، ا. و شکری، م.، 1393 . بررسی پراکندگی برخی بیماریهای واگیردار براساس سامانه اطلاعات جغرافیائی ) GIS ( در استان چهارمحال و بختیاری، علمی طب انتظامی، 1 ( 2 ،) 123-113 . https://www.semanticscholar.org/paper. - مرادی، ه.، 1394 . بررسی اثرات ریزگردها بر بروز بیماریهای شایع تنفسی در استان ایلام، پایاننامه کارشناسی ارشد، رشته جغرافیای پزشکی، دانشگاه ارومیه، 12 - 77 . - مصطفوی، ا. و آسمند، م.، 1391 . روند بیماری بروسلوز )تب مالت( در ایران طی سالهای 1387 - 1370 ، تخصصی اپیدمیولوژی ایران، 8 ( 1 ،) 94-101 . https://irje.tums.ac.ir/article-1-24-en.pdf - محمدی، م.، تقیان، ع. و انتظاری، م.، 1392 . پهنهبندی بیماری تب مالت در استان اصفهان، پایاننامه کارشناسی- ارشد، رشته جغرافیا، دانشگاه اصفهان، 1 - 20 . https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/c4c453dd38347b0e101f4404e98a8292 - مخدوم، م.، درویش صفت، ع.، جعفرزاده، ه. و مخدوم، ع.، 1383 . ارزیابی و برنامهریزی محیطزیست با سامانههای اطلاعات جغرافیایی، انتشارات دانشگاه تهران، 120 - 140 . https://www.researchgate.net/publication/284473502. - معاونت برنامهریزی استانداری ایلام، سالنامه آماری، 1395 . - هوشور، ز.، 1365 . مقدمهای بر جغرافیای پزشکی، جهاد دانشگاهی اصفهان، 74 - 75 . Ariza, J., Bosilkovski, M., Cascio, A., Colmenero, J.D., Corbel, M.J. and Falagas, ME., 2007. Perspectives for the treatment of brucellosis in the 21st century: The Ioannina recommendations. PLoS Med; 4(12), e317. https://journals.plos.org/plosmedicine/article?id=10.1371/journal.pmed.0040317 - Abdullayev, R., Kracalik, I., Ismayilova, R., Ustun, T. and Blackburn, J.K., 2012. Analyzing the spatial and temporal distribution of human brucellosis in Azerbaijan (1995 - 2009) using spatial and spatiotemporal statistics. BMC Infect Dis, 12, 185. https://www.researchgate.net/signup.SignUp.html. - Gatrell, A.C., Bailly, T.C., Diggle, P.J., 1995. Spatial point pattern analysis and its application in geographical epidemiology. The Royal Geographical Society (with the Institute of British Geographers), 21(1), 256-274. https://doi.org/10.2307/622936 - Hemalatha, M. and Saranya, N., 2011. A recent survey on knowledge discovery in spatial data mining. IJCI International Journal of Computer Science, 8(3), 1-7. https://www.researchgate.net/publication - Kanannejad, Z., Haghdoost, A., Ghatee, M., Azarifar, F., Shahriari, S. and Moshfe, A., 2019. Effect of human, livestock population, climatic and environmental factors on the distribution of brucellosis in southwest Iran. Acta Medica Mediterranea, 35, 22-59. https://www.researchgate.net/publication/345579271. - Mollalo, A., Alimohammadi, A. and Khoshabi, M., 2014. Spatial and Spatio-temporal analysis of human brucellosis in Iran. Trans R Soc Trop Med Hyg, 108(11), 721-728. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25157126. - Pappas, G., Papadimitriou, P., Akritidis, N. and Christou, L., 2006. Tsianos ev: The new global map of human brucellosis. Lancet Infect Dis, 6(2), 91-99. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1473309906703826. - Panos, A., Tsironib, M., Spiros, D., Athanassios, A. and Giorgos, A., 2007. Acute brucellosis: presentation, diagnosis, and treatment of 144 cases: Int J Infect Dis, 11, 52-57. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1201971206000348 - Rezaeian, M., Dunn, G., Leger, S. and Aplebby, 2007. Geographical epidemiology, spatial analysis& geographical information system: a multidisciplinary glossary, Epidemiol Community Health, 61, 98-102. https://jech.bmj.com/content/61/2/98 - Ron, L., Benitez, W., Speybroeck, N., Ron, J., Saegerman, C. and Berkvens, D., 2013. Spatio-temporal clusters of incident human brucellosis cases in Ecuador. Spat Spatiotemporal Epidemiol, 5, 1-10. https://orbi.uliege.be/bitstream. - Tyagita, H., mohdzamri, S., sitikhairani, B. and shahrom S., 2014. clinical human brucellosis in Malaysia: a case report. Asian Pac J Trop Dis, 4, 150-153. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4032053. - World Health Organization (WHO)., 2020. Coronavirus disease 2019 (COVID-19), Situation :Report – 63. 23 March 2020. https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/situation-reports. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,001 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 596 |
||