بررسی شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی و کالبدی با رویکرد عدالت فضایی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) (مطالعه موردی: منطقه 6 کلانشهر تهران) | ||
| پژوهشهای دانش زمین | ||
| مقاله 9، دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 49، 1401، صفحه 135-149 اصل مقاله (1.11 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.48308/esrj.2022.101485 | ||
| نویسندگان | ||
| کرامت الله زیاری* ؛ رباب ملکی؛ اسحاق خندان | ||
| گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| از نقطه نظر جغرافیایی عدالت فضایی شهر مترادف با توزیع فضایی عادلانه امکانات و منابع بین مناطق مختلف شهری و دستیابی متناسب شهروندان به آنها است، زیرا عدم توزیع عادلانه آنها به بحران‌های اجتماعی و مشکلات پیچیده فضایی خواهد انجامید. منطقه 6 از جمله مناطق شهر تهران میباشد که به علت غلبه نسبی فضاها و کاربری‌های فرامنطقه‌ای با کمبودهای شدید خدمات شهری و سرانه‌های کاربری فضای سبز، بهداشتی درمانی، ورزشی و فرهنگی در سطح محلات مواجه است. از این رو در این مقاله ابعاد عدالت فضایی در منطقه 6 کلانشهر تهران مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق مقاله حاضر توصیفی - تحلیلی و نوع آن کاربردی است که در آن اطلاعات به صورت اسنادی و کتابخانه‌ای گردآوری شده‌اند. در این مطالعه، جهت سنجش شاخص‌های عدالت فضایی اعم از اقتصادی، اجتماعی و کالبدی، از داده‌ها و اطلاعات بلوک‌های آماری سرشماری 1395 کلانشهر تهران استفاده شد. به منظور بررسی عدالت فضایی در منطقه 6 شهر تهران، از تحلیل لکه‌های داغ و خود همبستگی فضایی در محیط نرمافزار آرک جی.ای. اس استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که محلات آرژانتین – ساعی (3527 خانوار) و ولیعصر (3272 خانوار) بیشترین برخورداری را از شاخص‌های موجود به خود اختصاص داده‌اند. همچنین، محلات فاطمی (9309 خانوار) و وصال (2664 خانوار) کمترین میزان برخورداری از تعداد شاخص‌های موجود را دارند. همچنین براساس بررسی‌های انجام شده مشخص گردید که محلات منطقه 6 تهران از نظر توزیع شاخص‌های عدالت فضایی در وضعیت مطلوب قرار ندارند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| توزیع عادلانه؛ سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)؛ شاخص های عدالت فضایی؛ عدالت فضایی؛ منطقه 6 تهران | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Investigating economic, Social and physical indicators with spatial justice approach using geographic information system (GIS) (case study: district 6 of Tehran metropolis) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Dr. Keramatollah , Ziari؛ Robab Maleki؛ Eshagh Khandan | ||
| Department of Geography and Urban Planning, Faculty of Geography, University of Tehran, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Introduction The city's spatial justice is synonymous with the fair spatial distribution of facilities and resources between different urban areas and the adequate access of citizens to them from a geographical point of view. Because their lack of fair distribution will lead to social crises and complex spatial problems. District 6 is one of the areas of Tehran that due to the relative dominance of spaces and trans-regional uses, faces severe shortages of urban services and per capita green space, health, sports and cultural facilities at the neighborhood level. Therefore, in this article, the dimensions of spatial justice in District 6 of Tehran metropolis have been studied. District 6 is geographically located in the central part of Tehran, which is limited to district 3 from the north, district 7 from the east, district 10, 11 and 12 from the south, and district 2 from the west. This district with an area of 2138.45 hectares includes about 3.3% of the city. The largest area within it is area 4 with an area of 79.470 hectares and the smallest of which is area 3 with an area of 7.242 hectares. This district is one of the relatively old areas of Tehran, which is located in the city center. The most important administrative-service uses with urban, trans-regional and even national performance scale are located in this region. Also, one of the oldest and largest north-south axes of Tehran, Valiasr Street, passes through the center of gravity of this area. Materials and methods According to the nature of the subject and objectives of the research, the research method is descriptive-analytical. The information has been collected in the form of documents and library studies. In this study, first, economic, social and physical indicators were selected. The source of citing the indicators and quantities used are data and information of the statistical blocks of the 2016 general population and housing census of Tehran. After the studies, 12 items of economic, social and physical indicators, which could be accessed in the district 6 of Tehran, were extracted for spatial analysis of the mentioned indicators. Then, based on these indicators, using hot spot analysis and spatial autocorrelation in the Ark GAS software environment, spatial analysis was performed in District 6 of Tehran. Finally, Moran's statistic was used to determine the type of distribution pattern or distribution of inequality in District 6. Results and discussion Findings show that in general, the neighborhoods of Argentina- Saei and Valiasr Square have the most indicators. Also, Fatemi and Ghezel Qaleh neighborhoods have the lowest number of available indicators. While Fatemi and Ghezel Qaleh neighborhoods are among the most populous neighborhoods in Region 6. Also, according to surveys, only 5% of the district is in desirable conditions in terms of spatial distribution, while 45% of the area is in undesirable conditions. Conclusion Based on the results of the present study, the neighborhoods of District 6 of Tehran are not in a desirable situation in terms of the distribution of spatial justice indicators. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Fair distribution, Geographic Information System (GIS), Spatial justice indicators, Spatial justice, District 6 Tehran | ||
|
سایر فایل های مرتبط با مقاله
|
||
| مراجع | ||
|
-احمدی، م. و شمسی‌پور، ع.ا.، 1399. تحلیل توزیع خدمات عمومی با رویکرد عدالت فضایی (مطالعه موردی: شهر بجنورد)، پژوهشهای جغرافیایی برنامهریزی شهری، شماره 26، ص 73-98.
-امان پور، س.، ملکی، س. و حسینی شه پریان، ن.، 1396. بررسی و تحلیل پراکنش خدمات شهری با رویکرد عدالت فضایی در کلانشهر اهواز (با استفاده از تکنیک ادغام)، برنامهریزی منطقهای، دوره 7، شماره 25، ص 55-67.
-بزی، خ.، صیاد سالار، ی. و معمری، ا.، 1398. مانیتورینگ و ردیابی نابرابری خدمات و امکانات درون شهری با رویکرد عدالت فضایی (مطالعه پژوهی: شهرگرگان)، مجله جغرافیای اجتماعی شهری، دوره 6، شماره 1، ص 29-42.
-تابعی، ن.، موحد، ع.، تولایی، س. و کمانرودی، م.، 1395. بررسی نقش عدالت فضایی در مدیریت شهری (محدوده مطالعه: محلات منطقه 6 تهران)، برنامهریزی فضایی، دوره 6، شماره 2، ص 23-36.
-خاکپور، ب.، صیادسالار، ی.، معمری، ا. و سعیدی عبدل آبادی، ا.، 1397. پایش فضای شهری با رویکرد عدالت فضایی (پژوهش موردی: مناطق 13 گانه کلانشهر مشهد)، کاوش‌های جغرافیایی مناطق بیابانی، دوره 6، شماره 2، ص 187-214.
-داداش‌پور، ه. و الوندی‌پور، ن.، 1395. عدالت فضایی در مقیاس شهری در ایران، فرامطالعه چارچوب نظری مقاله‌های علمی موجود، نشریه هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دوره 21، شماره 3، ص 67-80.
-داداش‌پور، ه.، علیزاده، ب. و رستمی، ف.، 1394. تبیین چارچوب مفهومی عدالت فضایی در برنامهریزی شهری با محوریت مفهوم عدالت در مکتب اسلام، فصلنامه علمی- پژوهشی نقش جهان، دوره 5، شماره 1، ص 75-84.
-روستایی، ش.، کریم‌زاده، ح. و رحمتی، خ.، 1395. تحلیل نابرابریهای فضایی بر پایه شاخص‌های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی در شهرهای میانه اندام (مطالعه موردی: شهر میاندوآب). پژوهشهای جغرافیایی برنامهریزی شهری، دوره 4، شماره 3، ص 449-471.
-عبدی، ع.، رحمانی، ب. و تاج، ش.، 1398. تحلیل نابرابریهای فضایی توزیع خدمات شهری از منظر عدالت فضایی مطالعه موردی: شهرستان قرچک، مجله جغرافیایی فضای گردشگری، دوره 9، شماره 33، ص 69-88.
-کاویانی‌راد، م.، 1385. نسبت عدالت جغرافیایی و امنیت ملی، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره 9، شماره 32، ص 275-297.
-لطفی، ص.، منوچهری میاندوآب، ا. و آهار، ح.، 1392. شهر و عدالت اجتماعی: تحلیلی بر نابرابریهای محله‌ای (مورد مطالعه، محلات مراغه)، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 28، شماره 2، ص 69-92.
-مهندسین مشاور نقش جهان پارس، 1387. طرح مطالعاتی و بررسی مسائل توسعه شهری منطقه 6 تهران، جلد 1، تهران، مطالعات کاربری زمین.
-میرکتولی، ج. و معمری، ا.، 1396. پراکنش فضایی شاخص‌های توسعه خدمات شهری با استفاده از تکنیک تشخیص نسبی مرکب در کالبدشناسی سکونتگاه‌های شهری استان گلستان، نشریه علمی- پژوهشی برنامهریزی توسعه کالبدی، سال 2، شماره 2(سری جدید)، ص 11-26.
-نصیری هنده خاله، ا.، 1397. تحلیل نابرابریهای فضایی توزیع خدمات شهری با رویکرد عدالت فضایی با استفاده از مدل ویکور، مطالعه موردی: شهر قزوین، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال 8، شماره 28، ص 133-153.
-یغفوری، ح.، قاسمی، س. و قاسمی، ن.، 1396. بررسی عدالت فضایی در توزیع خدمات، با تاکید بر مدیریت شهری (مورد مطالعه: محلات منطقه ۱۹ تهران)، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، دوره 32، شماره 3، ص 114-127.
-Dufaux, F., 2008. Birth announcement, justice spatial/spatial justice. Available in: www. jssj. org.
-Asgari, A., 2011. Analyzes of Spatial Data with ArcGIS, Information and Communication Technology Organization Publications of Tehran Municipality, First Edition.
-DadashPour, H., Alizadeh, H. and Rostami, F., 2015. Explaining the Conceptual Framework of Spatial Equity in Urban Planning with a Focus on the Concept of Equity in Islam, Journal of Naghshe Jahan, v. 5(1), p. 75-84.
-Ghanbari, A., 2009. Analysis of Regional Inequalities in Iran, with Emphasis on Urban Areas of East Azerbaijan, Geography and urban planning doctoral thesis, University of Tabriz, Faculty of Humanities and Social Sciences.
-Gray, R., 2002. The social accounting project and Accounting Organizations and Society Privileging engagement, imaginings, new accountings and pragmatism over critique?. Accounting, organizations and society, v. 27(7), p. 687-708.
-Greer, J., 2002. Equity in the spatial distribution of municipal services: how to opera tionalize the concepts and institutionalize a program.
-Hewko, J.N., 2001. Spatial Equity in the Urban Environment: Assessing Neighbourhood Accessibility to Public Amenities, University of Alberta, Canada.
-Iveson, K., 2011. Social or Spatial justice?. Marcuse and Soja. On the right to the city. City, v. 15(2), v. 254-271.
-Jian, Y., 2021. Towards a just city: spatial justice planning of public open space in private developments, Ph. D thesis, Hong Kong Polytechnic University.
-Kalantari, K., 2001. Planning and Regional Development, Publications Khoshbin, Tehran, 325 p.
-Kanbur, R. and Venables, A.J., 2005. Rising spatial disparities and development, Oxford: Oxford University Press, 250 p.
-Kaplan, D.H. and Woodhouse, K., 2004. Research in ethnic segregation I: Causal factors. Urban geography, v. 25(6), p. 579-585.
-Khaloubagheri, M., 2013. Dealing with Spatial Inequality while Implementing Life-Quality-Enhancement-Based Planning (The Case of District 13 of the City of Tehran). Journal of Urban Economics and Management, v. 1(1), p. 49-67.
-La Rosa, D. and Pappalardo, V., 2020. Planning for spatial equity-A performance based approach for sustainable urban drainage systems. Sustainable Cities and Society, v. 53, p. 101-123.
-Morais, P., 2010. Evaluation of performance of European cities with the aim to promote quality of life improvements. Elsevier, v. 39(4), p. 398-409.
-Pacione, M., 2003. Urban Geography: A Golobal Perspective, 2th, New York.
-Prange, J., 2009, Spatial Justice: A new frontier in planning for just, sustainable communities. Tufts University18.
-Shen, J., Cheng, J., Huang, W. and Zeng, F., 2020. An exploration of spatial and social inequalities of urban sports facilities in Nanning City, China. Sustainability, v. 12(11), p. 45-53.
-Soja, E., 2008, The city and justice spatial. The conference spatial jus tice, Paris, Nanterra.
-Tsou, K.W., Hung, Y.T. and Chang, Y.L., 2005. An accessibility-based integrated measure of relative spatial equity in urban public facilities. Cities, v. 22(6), p. 424-435.
-Tsou, K.W., Hung, Y.T. and Chang, Y.L., 2005. An accessibility-based integrated measure of relative spatial equity in urban public facilities, Cities, v. 22(6), p. 424-435. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 9,892 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 4,799 |
||
